Een goed 2020!
Dat daar maar veel mooie momenten in moge zitten. Die mooie momenten moet je
zelf natuurlijk ook een beetje creëren. Daarover gaat mijn verhaal deze keer,
over jezelf opnieuw uitvinden. Want dat doet Janvier, onze trouwe kok en
huishoudhulp.
Bijna een jaar
geleden heb ik al eens geschreven over zijn achtergrond. Hij komt uit een dorp
en heeft echte armoe gekend als kind. Met onze hulp heeft hij een huis gekocht
en nu moet hij sappelen om ons terug te betalen. Dat doet hij keurig. Met een
giga smile brengt hij ons twee keer per maand de huuropbrengsten van zijn
onderhuurders. Nu is hij bezig zichzelf her-uit te vinden, hij heeft een nieuwe
identiteit. Niet alleen is hij nu huiseigenaar, heel belangrijk in Rwanda, hij
gaat nu met een andere naam door het leven.
In Rwanda hebben
mensen vaak twee of drie namen. Een Engelse of vroeger Franse voornaam, en een Kynyarwranda
voornaam. Afhankelijk van het niveau van nationale trots gebruiken mensen hun Kynyarwranda
voornaam of de Europese. Daarnaast hebben ze een soort achternaam, maar die is
niet verplicht hetzelfde als die van hun vader of moeder. Als ik mensen met
dezelfde achternaam ontdekte vroeg ik enthousiast “Ben je familie van …..?”
maar dat leidde tot verbaasde blikken. Mensen uit hetzelfde gezin kunnen
allemaal volledig andere namen hebben. Je mag voor ieder kind wat kiezen.
Ook is voornaam
en achternaam een beetje vaag. Je kunt iemand met zowel de voorste als de
achterste naam aanspreken, dat maakt allemaal niet zoveel uit. Meestal
schrijven ze de achternaam eerst en de voornaam erachter. Een vriendin heet
Caritas Kayilisa. Dus sprak ik haar altijd aan met Kayilisa. Later ontdekte ik
dat haar man haar Caritas noemt, dus dat is haar voornaam. “Moet ik je dan niet
anders noemen?” “Nee, hoor”, zei ze, “Kayilisa is prima.”
In Rwanda is het
een gewoonte om kinderen naar gebeurtenissen of omstandigheden te vernoemen,
zowel goede als slechte. Janvier heette vroeger Janvier Rwamakuba. Die tweede
naam kreeg hij omdat op de dag dat hij geboren werd zijn opa een ongeluk kreeg
bij de jacht. Rwamakuba betekent ongeluk.
Janvier heeft een
bloedhekel aan zijn oude naam. “Die naam hindert me. Bij alles wat me niet lukt
denk ik dat het door mijn naam komt. Dat ik nooit succesvol kan zijn met die
naam. Als ik ooit kinderen krijg dan wil ik mijn achternaam doorgeven aan mijn
kinderen. Ik wil ze een goede naam geven.”
Janvier weet zo
een serie van slechte namen op te noemen:
- Baziruwiha, jaloers zijn op iemand die het beter heeft dan jij
- Mbarimombazi, ik ben met jou maar ik weet dat jij tegen me bent
- Nyiramiruho, opgroeien in moeilijke omstandigheden
- Bendantunguka, dingen weggeven aan iemand zonder er iets voor terug te krijgen
- Miruho, onrust of worsteling
- Ndimubanzi, omringd zijn door vijanden
- Mayira (meisjes naam) of Myiramayira (jongens naam), op straat geboren zijn
De Rwandese wet
heeft keurige procedures voor naamverandering. Die ongeluksnamen, daar wil men
vanaf.
Nu heet Janvier Rwabahizi.
Rwabahizi betekent zoiets als hard werken om voorspoed te bereiken, het land opbouwen en jezelf te verbeteren.
Janvier heeft uitgebreid overlegd met vrienden, familie en wijze mensen. En toen
is het dit geworden.
Naamsverandering is
geen eitje en erg duur. Wat moet er zoal veranderd? Janvier heeft nu een nieuwe
identiteitskaart. Daarvoor moest ook hij een algemene aankondiging op de radio
laten doen en op internet. Dat is hem gelukt. Nu moet hij zijn lagere school
diploma veranderen, zijn middelbare school diploma, sociale verzekeringsbank
nummer, het pensioen fonds, ziektekosten verzekering, landrecht acte, eigendomsacte,
arbeidscontract, gewoon alles waar zijn naam opstaat. Hij moet langs alle
kantoren en al die instanties vragen geld. Soms kost het 5 Euro, soms 10, maar
soms wel 50. Janvier heeft het er voor over.
Donderdag is
Janviers vrije dag. Die spendeert hij bij alle instanties in de wachtkamer. Om
weer een formulier te krijgen en vage instructies over hoe te handelen. Die
vult hij dan blijmoedig in, want overal loopt hij complimenten op. De Rwandezen
prijzen hem omdat hij van een ongeluk veranderd is in iemand die het land
opbouwt.
Ik wens jullie
een goed 2020
Gerry