“Aww, ach, pfff”, kreunend en woelend ligt hij naast me in bed.
Wat is er?
“Ze denken toch niet dat die verzamelde EBM receipts en de withholding tax….” En verder volgt er een verhaal wat ik om drie uur ‘s nachts niet helemaal kan vatten.
Oh jee, het gaat niet goed met mijn man. Hij lijdt aan de Rwandese belastingdienst. Na de toeslagen affaire in Nederland weten we dat lijden aan de belastingdienst zeer ontwrichtend of zelfs dodelijk kan zijn. Dus ik raak alert. Mijn man heeft hulp nodig, belasting hulp.
Wat is er aan de hand? Jan Willem besteedt veel tijd aan administratief werk, bonnetjes invoeren. We hebben een project “in huis”, “in kantoor” eigenlijk, over agro-ecologie. Daarvoor moest een project administratie opgezet worden. Na veel gedoe heeft Jan Willem dat nu goed voor elkaar. “Kost dat niet een beetje veel tijd?”, vroeg ik nog. “Ach, ik hou van puzzelen” was het antwoord.
Vervolgens is hij penningmeester van de European Business Chamber in Rwanda. Dat is hij al een tijdje, al drie jaar ofzo. De club was nieuw, en er moest een administratie opgezet worden. Dus, hij is niet alleen penningmeester, hij is ook bonnetjes invoerder, boekhouder, budgetten opzetter, en contact persoon voor de Rwandese belastingdienst. “Kost dit niet een beetje veel tijd?” vroeg ik weer, en het antwoord was… “Nou, ik hou van puzzelen, en als we een projectvoorstel maken voor de EU krijgen we subsidie en dan kunnen we een echte boekhouder aannemen, en….” Toen kwam er nog veel meer wat ik niet precies kon volgen.
Een van de dingen bij de EBCR is dat JW niet in zijn eentje betalingen kan doen. Hij moet betalingen klaarzetten bij de bank, die geverifieerd moeten worden door collega bestuursleden binnen een bepaalde tijd. Zij moeten inloggen bij die bank en dat gaat gepaard met veel wachtwoorden en allerlei staps verificatie. Als die collega bestuursleden daar even geen zin in hebben, verloopt de betaling en moet JW weer opnieuw beginnen. Zoveel heb ik er wel van begrepen om drie uur ‘s nachts.
Daarnaast doet Jan Willem ook zelf de bonnetjes voor Three Mountains. Dit kon niet langer. In juni hebben we met behulp van Renée die ons bedrijf volgt, al bedacht dat iemand anders die bonnetjes moest gaan invoeren. Zachia was de gelukkige kandidaat. JW had al vier middagen besteed aan haar inwerken toen zij plotseling verkondigde dat ze een scholarship in Abu Dabi had gekregen en komende zaterdag op het vliegtuig zou gaan. Exit Zachia en JW zat weer alleen met zijn bonnetjes.
Maar nu. De jaaropgave 2021 moest gemaakt worden en de Rwandese belastingdienst had iets nieuws bedacht. Bedrijven mogen alleen nog kosten opvoeren die ingevoerd zijn in het electronische registratiesysteem van de belastingdienst met je bedrijfsnummer eraan vast. Daar hebben wij een apparaat voor in huis, een Electronic Billing Machine. Daar heb ik in december 2015 al over geschreven. De Rwandese belastingdienst volgt real time wat je koopt en verkoopt. Hiermee willen ze de informele ondernemers dwingen ook belasting te gaan betalen. In theorie is het een waterdicht systeem. In praktijk heeft het vreemde kronkels, is niet intuitief ontworpen en verre van foutloos. Nu zit iedere ondernemer met de gebakken peren, want letterlijk alles moet kloppen.
Jan Willem was al weken bezig met de voorbereiding. Vergaderingen met het bestuur van de EBCR en met de bazen van de belastingdienst, om voorzichtig te melden dat het allemaal niet zo zal gaan als zij denken. “Je kunt me altijd bellen” zeggen die bazen van de belastingdienst, maar als je het probeert nemen ze de telefoon niet op.
Weten jullie nog, ons afscheid vanuit Nederland zeven jaar geleden? JW hield een toespraak en meldde vrolijk dat zijn voornemen was om in Rwanda belasting te gaan betalen en zo bij te dragen aan de ontwikkeling van het land. Dat heeft hij geweten! Na nachten van zweten en woelen en midden in de nacht uit bed gaan om fouten te herstellen, heeft hij de jaaropgave gedaan. Zo ongeveer als enige in Rwanda was hij op tijd en gelijk ook drie kilo lichter.