Op de dag nadat Trump en Vance in het Witte Huis Zelensky beledigden, gingen Jan Willem en ik een nieuw gasfornuis kopen. De ouwe had het 10 jaar gedaan. Het was een goedkope Turkse en er was brand in uitgebroken. Plotseling stond de linkervoorpit in brand. De gasleiding eronder was doorgeroest.
Ik wilde een kwalitatief goed Belgisch gasfornuis kopen. Jan Willem de allergoedkoopste. Wat te doen? We hebben de goedkoopste gekocht en het prijsverschil aan Ukraine geschonken. Dat leek ons een mooi compromis. Alleen blijkt het gasfornuis eigenlijk te klein voor onze pannen. Dan denk ik iedere keer: “Tja, de rest van het gasfornuis is bij Zelensky”.
Three Mountains bestond op 1 maart 2025 10 jaar. Reden voor een feestje, zou je denken. We hebben altijd gezegd: “We blijven 10 tot 15 jaar in Rwanda.” Het zijn 10 fantastische jaren geweest. Gestage groei en veel plezier. Maar in januari, toen Jan Willem in de auto zat om een om een contract te gaan ondertekenen voor leermateriaal voor een waterproject, draaide Elon Musk USAID de nek om. Daar ging Jan Willems mobiel: “Draai maar om, het gaat niet door.” Project verdampt. Pluuf. Tja.
In januari was ik in Gishenyi om een retreat voor de FAO te leiden. Gishenyi ligt in Rwanda, vlak tegen Goma aan, in Congo. ’s Ochtends vroeg hoorde ik doffe dreunen. Wat is dat? Ik naar buiten, waar een meneer het terras stond te vegen. “Oh,” zei hij, “Dat is de oorlog, maar dat is niet hier hoor.” De FAO heeft stevige veiligheids protocollen. Het was de laatste dag van het retreat en ze vonden dat we maar een uurtje eerder weg moesten, terug naar Kigali. De volgende dag zijn er twaalf mensen in Gishenyi gedood door afzwaaiers van het Congolese leger.
Inmiddels heeft M23, een flink deel van Noord- en Zuid-Kivu ingenomen. De narratieven hierover verschillen. Rwanda benadrukt de nationale veiligheid, de dreiging van de FDLR (een militie van voormalige Rwandese genocidaires) en de discriminatie en vervolging van de Banyamulenge, Kinyarwanda sprekende mensen die in Congo wonen. De Europese pers schrijft dat Rwanda mineralen wil. Jan Willem en ik denken dat het frame “Rwanda wil mineralen” te simpel is.
Inmiddels is de Belgische ambassadeur uitgezet. Tja, dekolonisatie is geen glad proces en gaat met schokken. Maar dat leuke project dat we met de Belgen zouden doen, is ook pluuf, verdampt. De Engelsen hebben zich teruggetrokken, de Duitsers doen even niks nieuws meer en de rest houdt zijn adem in. Het gure klimaat in Europa aangaande internationale solidariteit en ontwikkelingssamenwerking helpt ook niet mee. Pluuf, daar gaan onze opdrachten. Tja.
We hebben op 12 tenders geschreven en alle banken in Rwanda benaderd of ze geen leiderschapstraining nodig hebben. Meestal krijgen we de helft van de tenders waarop we schrijven. Maar nu horen we al weken helemaal niks. Iedereen kijkt de kat uit de boom en neemt geen beslissingen.
Toen zijn Jan Willem en ik maar eens een weekend gaan wandelen. Wat doen we nu? We hebben een aantal rekensommen gemaakt en bedacht hoe lang we het vol kunnen houden. Niet zo lang dus.
Even geen feestje voor het 10 jarig bestaan. Per deze week hebben we al ons personeel, inclusief onszelf, op gedwongen werktijd verkorting gezet. Dat kan drie maanden volgens de Rwandese arbeidswetgeving. Iedereen moet nog twee dagen per week komen werken, 40% van de arbeidstijd. We hopen dat het overgaat en weer aantrekt. Indien niet, dan is een plotslinge inkrimping van Three Mountains onvermijdelijk. Tja.
We waren al een tijdje ons hoofd aan het breken hoe we van ons bedrijf af zouden komen. Ons personeel heeft niet genoeg geld om ons uit te kopen, we moeten een overnamekandidaat vinden, of fuseren met een ander bedrijf. Al die gedachten blijken nu niet meer nodig. We teren in op onze reserves, als er iets overblijft kunnen we net zo goed een netwerk worden waar mensen per opdracht samenwerken.
Het is alleen wel erg naar voor ons personeel, er staan 16 mensen op de loonlijst. Wij redden ons wel. Jan Willem is inmiddels 67 en krijgt wat pensioen. Maar ons personeel is natuurlijk niet blij met 40% salaris. En omdat alle USAID personeel op de markt is en alle Belgische projecten gestopt zijn, is er een overschot aan loslopende gekwalificeerde mensen. Geen lekker klimaat om een andere baan te vinden. WW is er niet in Rwanda.
Gisteren was het genocide herdenking in Rwanda. Een sombere doodstille dag. Wij zijn naar de herdenkingsbijeenkomst in ons dorp gegaan. We waren de enige wittten en kregen gelijk een stoel aangeboden. De locale bijeenkomst was in het Kinyarwanda, een soort geschiedenisles hoe het allemaal zo gekomen is. Daarna was er de speech van de president die door alle dorpen beluisterd wordt via de radio of de TV. Die was in het Engels, wat zijn volk maar matig verstaat. Ik werd er niet vrolijk van. De boodschap was: we laten ons niet vernederen en we moeten vechten. Temidden van al die mensen daar zaten om hun doden te herdenken. Tja.
Het zijn wel kanjers overigens, ons personeel. Ze zagen het natuurlijk wel aankomen. In alle hoeken en gaten van ons kantoor zaten ze de afgelopen tijd tenders te schrijven. Ook op projecten waar we normaal nooit op zouden schrijven omdat ze verder van onze expertise afliggen. In ieder geval hebben ze binnen een aantal maanden het tender-schrijf-bedrijf doorgekregen. Tja. Nu hopen dat er toch nog iemand doorkomt.
Zo heb je een bedrijf en zo heb je .....
Groet, Gerry