Rwanda, het land van duwen en dragen, door Maria Lauran

De schrijfster in Akagera park

Maandagmorgen, half 8. In de verte zie ik Gerry en Jan Willem hun Tai Chi oefeningen doen, in het mooie parkje wat aan hun huis grenst. Nieuwsgierige passanten blijven even staan kijken en lopen dan weer door. Even later zitten we gedrieën in de tuin te genieten van heerlijke yoghurt met muesli en een kopje ochtendthee. Dan schalt het “Mwaramutse” door de tuin, waarop wij gedrieën braaf “Murakoze” antwoorden. Ruth is gearriveerd, de keukenhulp, die in prachtige Rwandese kleren haar entree maakt. Even later horen we de kraan lopen en komt Haruna, de altijd in de weer zijnde onvolprezen tuinman met emmers water langs om de vele planten en struiken die de tuin verfraaien water te geven.
Zo maar een ochtend tijdens mijn paradijselijke vakantie bij Gerry en Jan Willem.
Dan begint de werkdag en wordt het buitenkantoor ingericht. Inmiddels zijn ook Ariane en Louis gearriveerd en gaat iedereen aan de slag. Ik trek mij terug onder de Ficus met telefoon, krant, boek, of Groene Amsterdammer. Het is voor mij tenslotte vakantie…

Aankomst bagageboot met vulkanen 

op de achtergrond

Of ik zin heb om mee te naar Lake Ruhondo om te gaan kanoën met Jan en Immaculee?, lees ik even later op mijn telefoon. Nou, dat is niet tegen dovenmansoren gezegd en de volgende dag zitten we met z’n vijven in Jans auto waar drie kano’s bovenop liggen, wat onderweg een hoop bekijks opleverde. Via wat omwegen belanden we aan de oevers van het meer. Een telefoontje naar de overkant om een reservering te doen wordt bevestigend beantwoord. Binnen no time zit ik in het schemerdonker in een van de kano’s en vaar met Jan en Jan Willem het meer over. Gerry en Immaculee worden met de bagage door een bootje opgehaald en in het schemerdonker arriveren we bij Ruhondo Beach Resort.

Gerry bij zonsopgang op Lake Ruhoro

Dit blijkt prachtig gelegen tegen de heuvels op met uitzicht over het meer, richting de majestueuze vulkanen (4.500 meter hoog). Gauw tentje opzetten en dan aan het diner. Vroeg tussen de lakens (wol verdraagt dit klimaat niet) want de volgende morgen is het om 5 uur reveille geblazen. Jan wil de zonsopgang meemaken vanuit de kano. Hij had bij nader inzien helemaal gelijk en Gerry en ondergetekende genieten volop met hem mee. Na het ontbijt is het de beurt aan Jan Willem en Immaculee om met Jan het meer op te gaan. Gerry en ik blijven achter op het mooie terras met schitterend uitzicht over het meer. Helaas liggen de vulkanen in de mist, maar geen nood, we hadden ze de avond ervoor al zien liggen. De terugweg verliep voorspoedig en om 5 uur waren we weer terug in Kigali.

Dit is een korte impressie van een van de vele avonturen die ik beleefd heb in Rwanda. Hoezo zou daar niets te beleven zijn? Onzin. Gerry en Jan Willem hebben me letterlijk alle uithoeken van het land laten zien en ook Kigali is uitgebreid aan bod geweest.
Hier een greep uit mijn vele activiteiten en avonturen die ik daar beleefd heb: ik ben mee geweest naar een modeshow, toneelvoorstellingen, een filmavond in het  gloednieuwe Congrescentrum, waar een week ervoor nog de 50 presidenten van de landen van de Afrikaanse Unie vergaderd hadden, heb meegedaan met een yogales, en een excursie door de wijk Nyamirambo waar het oudste huisje van Kigali zou staan.

Gerry met Nicolette, eigenares van de cooperatie

Centre Marembo

Ik heb vrouwen coöperaties bezocht die veel aan de emancipatie van vrouwen doen door o.a. taal- en naailessen te geven zodat vrouwen een eigen inkomen kunnen genereren en ik heb, samen met Anneke een rondleiding gehad door gloednieuwe kliniek, die over twee maanden open moet gaan en een aanvulling moet worden op de gezondheidszorg die al voorhanden is in Rwanda. Verder heb ik gedineerd met expats uit diverse landen die meehelpen het land op te bouwen.

Als klap op de vuurpijl heb ik boodschappen gedaan met Ruth op de overdekte Kimironko markt. Oeps, dat was wel even wat anders dan onze marktkraampjes op de vrijdagmarkt in Leersum. Een enorm gewriemel van mensen die zich in veel te nauwe gangetjes tussen de kramen met allerhande groente en fruit een weg proberen te banen en overal jongetjes tegenkomen die voor een paar dubbeltjes je tas willen dragen. Maar Ruth wilde daar niets van weten, dus bleven ze maar achter ons aan hobbelen. En ik er ook achteraan. Gelukkig verloor ik haar niet uit het oog en kwamen we uiteindelijk weer samen buiten, met alle boodschappen. Prachtig. Ik ben er ook alleen naar toe geweest en heb toen toch maar zo’n jongen gevraagd mijn tas te dragen. Was ik er ook zeker van dat ik de uitgang weer zou vinden.

Ook het sporten staat frequent op de agenda van Gerry en Jan Willem. Naast hun dagelijkse Tai Chi en wekelijkse yogalessen wordt er ook frequent gezwommen. Niet ver van hun huis ligt de Nyaratarama Sportsclub met o.a. een mooi zwembad. Ook dat is weer een belevenis om mee te maken. De eerste keer heb ik mijn ogen uitgekeken hoe de Rwandezen letterlijk hun hoofd boven water proberen te houden. Want van zwemles hebben ze hier uiteraard niet gehoord zodat het een feest is om alle verschillende zwemstijlen te bekijken die hier beoefend worden. In het algemeen: veel moeite, weinig snelheid. Het land telt wel meren en rivieren, maar zwembaden kom je alleen in de paar grote steden tegen en de entreeprijzen zijn zo hoog dat zwemmen in een zwembad voor gewone Rwandezen helaas ontoereikend is.

Kigali, op een zonnige dag           

G&JW’s tentje, de Vogelkooi op de top van Akagera NP

Van een half uurtje baantjes trekken knapt een mens echt op, want zeker aan het eind van de dag is het toch vaak wel warm en bovenal raak je dan ook het stof kwijt, wat overal in, op en aan gaat zitten. Want ondanks de snelle vooruitgang in Kigali zijn de meeste wegen nog onverhard en rij je dan over de rode aarde, die zeker in de droge tijd enorme stofwolken doet opwaaien. Het uitzicht in Kigali is mede daardoor ook niet zo goed. Er hangt altijd een zekere nevel over de stad.

Naast alle ontdekkingstochten in Kigali en in de tuin, waar een heus kippenhok verrijst, hebben we daarbuiten ook van alles bezocht, waaronder Akagera en Nyungwe National Park. De eerste ligt in het relatieve laagland in het noordoosten van Rwanda en daar tref je de echte savanne flora en fauna aan. Olifanten, giraffes, zebra’s, verschillende apensoorten, nijlpaarden, krokodillen, heel veel vogelsoorten, maar helaas ook de Tsetse vlieg hebben we daar in het wild gezien. PRACHTIG! Die Tsetse vlieg heeft de ergerlijke gewoonte om je auto in te vliegen en dan flink te steken. We hadden gelukkig de elektrische vliegenmepper mee en dat scheelde, maar hield ook de passagier achterin de auto flink bezig.


Alleen al om de kampeerplaatsen is het park een bezoek meer dan waard. Je staat op de top van een heuvel (gelukkig wel omgeven door een elektrisch hek, want er zijn ook leeuwen bevolken in het park) en kijkt dan zo aan de ene kant op de savanne en aan de andere kant op de meren uit. Onvergetelijk!!

Nyungwe forest, het laatste stuk tropisch oerwoud in Rwanda

Jan Willem en Gerry waren zo lief om een week vakantie te plannen tijdens mijn bezoek en zo zijn we naar het zuidoosten van Rwanda geweest. Nyungwe forest was daar toch echt het hoogtepunt. Dat laatste stuk tropisch oerwoud wat Rwanda rijk is, en wat gelukkig ook streng beschermd is, zit vol met verrassingen. Ook daar hebben we gekampeerd, maar nu midden in het oerwoud op een idyllisch plekje en zijn we op pad geweest met een vogelgids. Die nieuwe hobby (een beetje mijn “schuld”) bedrijven JW & G fanatiek en ook nu is er uren in bomen getuurd om de meest prachtige soorten te spotten.
Daarna zijn we doorgereden naar Lake Kivu en hebben we in een paradijselijk resort overnacht. Maar niet voordat de auto gemaakt was. Want op doorreis van Nyungwe forest naar Karongi kregen we in Ruzisi autopech.

Tja, daar staan ze dan....

Oeps, stonden we zo maar op een helling stil. Wat nu? Geen nood. Het land blijkt dan een geoliede machine te zijn waar iedereen overal raad op weet. Want binnen 1 minuut waren we omgeven door jonge mannen die allemaal op hun manier Jan Willem van advies diende.  Maar daarmee kreeg hij de auto toch niet aan de praat, dus moest er een motortje aan te pas komen om Jan Willem naar een garage te brengen. Het wemelt in Rwanda van die 100 cc motortjes die als openbaar vervoer dienst doen. Zeer efficiënt en goedkoop. Ik heb het ook aangedurfd om achterop te gaan zitten en het beviel prima. Binnen een kwartier was hij met monteur terug. Helaas bleek het euvel niet ter plekke verholpen te kunnen worden en hup, wij allemaal in de auto van de garagehouder en de Toyota van JW&G er achteraan als sleep. En daarna werden we afgezet bij een hotel en kwam de eigenaar ons stipt op tijd de volgende ochtend halen en konden we onze reis vervolgen. Al weer een blijk hoe behulpzaam men is. Klasse! Een geknapte distributieriem bleek de oorzaak van het oponthoud te zijn, Maar geen nood, ook nu weer hadden we ons geen minuut verveeld.

De reis werd voortgezet en wij op weg naar het paradijselijke Rwiza village, gelegen net buiten Karongi, waar we in Lake Kivu gezwommen en aan het meer in prachtige huisjes geslapen hebben.

En nu de clou waarom ik deze blog “ Rwanda, het land van duwen en dragen” heb genoemd. Want het lijkt wel allemaal koek en ei in Rwanda, maar de armoede heerst toch helaas nog overal, wat ook inhoudt dat nog heel veel mensen hun benenwagen als transportmiddel moeten gebruiken. Er wordt van alles lopend vervoerd. Als ze naar een trouwerij gaan zie je alle vrouwen met prachtige manden op hun hoofd lopen, op het platteland (zelfs nog in Kigali) moet het water uit openbare tappunten (of uit de rivier) gehaald worden en zie je daarom overal mensen met gele jerrycans lopen. Naarmate kinderen jonger zijn neemt het volume daarvan af, maar ik heb ook kleuters van ca. 4 jaar met kleine jerrycans zien zeulen. En dan alle groenten en fruit die op de lokale markten ge- en verkocht moeten worden nog, bijna alles gaat in manden op het hoofd. Zo ook de brandstof, hout of houtskool.
Oef, wat zullen er hier veel herniaklachten zijn.

Jongetjes met transportfiets en jerrycan op weg om water te halen

Gelukkig zijn er ook fietsen waarmee getransporteerd wordt. Dat veel sneller en er kan ook veel meer op en aan. Denk dan niet dat je hier met je Gazelle terecht kunt. Nee, de fietsen in Rwanda zijn echte transportfietsen (dienen ook als taxi) waar heel veel kilo’s op en aan moeten kunnen hangen.
Maar Rwanda heet niet voor niets het land van de duizend heuvels, wat inhoudt dat er geen meter vlak is, wat weer betekent dat die fietsers dus ook de heuvels op moeten. Vaak lukt dat niet fietsend en zie je mannen de fiets de heuvel opduwen met enorme trossen bananen of zakken houtskool. Alles wordt ermee vervoerd, zo ook bijv. de stoelen voor de bruiloft.

Alleen in de valleien heb je vlak land

Alleen in de valleien heb je vlak land, maar dat wordt overal gebruikt als landbouwgrond, wat nodig is voor het voeden van een in sneltreinvaart groeiende bevolking. Want dat is wel een enorm probleem: de zeer snel groeiende bevolking. Rwanda is ongeveer zo groot als België en er wonen nu al zo’n 15 miljoen mensen. De is de druk op de bodem ook een ander groot probleem waar de regering mee te maken heeft, omdat erosie overal op de loer ligt.

Erosie ligt overal op de loer

Het maken van terrassen heeft dan ook grote prioriteit, maar is moeilijk, arbeidsintensief en daarom duur.

Maar ondanks dat moeilijke bestaan, want het is hard werken om je kostje bij elkaar te krijgen, ben ik overal lachende mensen tegen gekomen en zit er heel veel spirit in dit onvergetelijke land, die al onze steun kan gebruiken. Dus lieve lezer, ga naar de Wereldwinkel en koop daar je cadeautjes, koffie en thee, zodat men het hier ietsje beter gaat krijgen. Dat verdient men toch, niet waar? Of nog veel beter: plan je vakantie in kleurrijk Rwanda. Ik weet zeker dat je daar geen minuut spijt van hebt.

Mijn gastheer en gastvrouw

in de theeplantage

Ik in ieder geval niet en ik wil dan ook Jan Willem en Gerry ongelooflijk bedanken voor alles wat ze voor mij gedaan hebben zodat deze vakantie voor mij echt onvergetelijk zal zijn.