Amakuru? Nimeza!

Amakuru?  Nimeza!  (Hoe gaat het? Goed!)

Veel mensen hebben leuke reacties geschreven aan ons via de email. Heel erg bedankt daarvoor. We waarderen het zeer om af en toe een persoonlijk bericht te krijgen van vrienden. Een constante in de reacties is wel: leuk die blogs over Rwanda, maar hoe is het nou met jullie? Een goede vraag. Wat willen je familie en vrienden weten: hoe het met je gaat!  En wij maar leuke antropologische beschouwingen schrijven over  vreemde zaken in verre landen...

Vertrekken

Afscheid van politiek net nu het zo lekker ging...

Vertrekken is heel simpel: je stapt in een vliegtuig en je bent weg. Ik vond vertrekken ook veel lastige kanten hebben: het voelde als maanden lang tegen de stroom in roeien: om te beginnen moest ik mijn familie en vrienden vertellen dat ik niet tot hun of mijn dood bij ze in de buurt ga blijven. Ze knikten allemaal respectvol, waarschijnlijk omdat ze niet lullig wilden doen, met als gevolg dat ik niet goed wist of ze het nu erg vonden of niet. Van zowel het een als het ander had ik af en toe slapeloze nachten. Dan hebben we heel bewust onze lokale politieke carrières vaarwel moeten zeggen; net nu het zo lekker ging... En tenslotte moesten we ons prachtige huis verkopen en heel veel spullen wegdoen, totdat alles wat overbleef in een 20 voets container paste. Meerdere keren heb ik mij afgevraagd: waarom doe ik dit? Het is moeilijk uit te leggen, het is een innerlijke drang, een irrationeel zeker weten. Meer analytisch denk ik dat het een combinatie is van onze wens om nog één keer een groot avontuur aan te gaan, een vlucht uit het gezapige Nederland en het vermoeden dáár meer maatschappelijk bij te kunnen dragen dan in Nederland.

Aankomen

Aankomen is heel simpel: je stapt uit het vliegtuig en je bent er. Aankomen vinden we vooral ook verbazingwekkend vermoeiend: de gevoelens van onzekerheid hakken er meer in dan we dachten, de  dingen die geregeld moeten worden, al die nieuwe indrukken, situaties en mensen die we niet helemaal of helemaal niet begrijpen. Vooral de eerste weken lagen we om 22 uur doodmoe in bed. Maar het is ook geweldig om te merken hoe langzaam alles vanzelf op zijn pootjes terecht komt. Inmiddels hebben we onze visa, auto, bankrekening, boekhouder, een abonnement op het zwembad en kennen we een beetje de weg in Kigali. Langzaam maar zeker komen we tot rust en beginnen we ons thuis te voelen hier.

Familie en vrienden

Familie komt op de eerste plaats, ook als ik ver weg woon. Mijn vader probeer ik elke dag te bellen.

Verre vader

Met Skype kost dat bijna niks. Heel vaak neemt hij niet op. Hij dwaalt dan door het verpleeghuis waar hij sinds kort woont. Elke keer als het lukt hem aan de lijn te krijgen moet ik hem opnieuw vertellen dat ik nu in Rwanda woon. Hij wordt steeds vergeetachtiger en verwarder, maar blijft gelukkig net zo opgewekt als altijd.  Mijn broer Rick en zijn vrouw Ingrid zorgen geweldig voor hem, terwijl ik verder niet zoveel kan doen, behalve bellen.

Met Hannah, Esther en Quinten doe ik eens in de twee weken familieskype. De laatste keer zat Esther in Finland, Hannah in Amsterdam, Quinten in Colorado en ik dus in Kigali. En dan kletsen we gerust anderhalf uur. Héérlijk vind ik dat. De familie-whatsapp gebruiken we bijna dagelijks om allerlei onzin berichtjes en foto's uit te wisselen.  

Contact onderhouden met mijn vrienden in Nederland blijkt veel lastiger. Waarom eigenlijk? Met mijn mannen vrienden doe ik altijd dingen.  Contact om het contact vind ik lastig. Mijn vrienden blijven ook wel mijn vrienden als ik ze niet zie. Ben ik er niet, ben ik er niet en ben ik er wel, dan ben ik er ook weer helemaal. Zoiets?  Of heb ik het gewoon te druk met netwerken en nieuwe vrienden maken hier en vallen mijn vrienden gewoon even van mijn prioriteitentafeltje?

 

Netwerken en nieuwe kennissen

Geweldige types: hoogleraar ICT met examens

We ontmoeten hier heel veel nieuwe mensen. Bijna elke dag hebben we wel een afspraak voor een netwerkgesprek. Onze visitekaartjes zijn allang op. Er lopen hier geweldige types rond, maar voor het maken van echte vrienden is het nog te vroeg.  Rwandezen zijn best gereserveerd en in de expat community heerst een makkelijke informele sfeer, maar zijn de contacten vaak van korte duur- 80% heeft een contract van minder dan twee jaar.  Toch begint ons privé sociale netwerk al wel enigszins vorm te krijgen: ten eerste hebben we Espérance Mukarugwiza, de landencoördinator van Agri-ProFocus. Met haar heb ik de afgelopen 4 jaar samengewerkt. Een geweldig mens en onze grote steun en toeverlaat voor lokale vraagstukken.  Dan hebben we Kevine Bajeneza, met wie we misschien een social skills trainingsinstituut gaan opzetten, en Anne Marie Schreven, een oud SNV collega die nu voor BTC (de Belgen) werkt en bij wie we onze spullen hebben gestald.  Stuk voor stuk leuke dynamische vrouwen.  Nu nog een paar mannen...

Het werk

Het werk heeft geen moment stil gelegen. Vanuit Nederland namen we twee doorlopende opdrachten mee: het traject Familie(in)zicht met de ROC's van Zwolle en Utrecht en het traject "Gender in Value Chains" voor Agri-ProFocus.  Daar zaten zelfs deadlines op die het nodig maakten om de eerste 6 weken stevig aan te poten. Inmiddels kunnen we wat rustiger aan doen en begint ons netwerken vruchten af te werpen: we zijn met SNV in gesprek over mogelijke opdrachten en er is net een grote NUFFIC tender uit voor het verbeteren en moderniseren van het landbouwonderwijs in Rwanda, een 6 jarig project. We zijn gevraagd mee te doen als lokale partij in een consortium van verder Nederlandse organisaties, vooral vanwege onze ervaring met het maken van e-learning.  Deze maand horen we ook als het goed is of onze project aanvraag in Uganda wordt gefinancierd of niet . Veder zijn er nog tientallen ander leads en lijkt iedereen ons geweldig interessant te vinden. Dat zijn nog geen concrete projecten in de hand, maar het voelt vooralsnog wel 'veelbelovend'.  Komende weken tot we naar Nederland gaan op 11 juni wordt het dus veel schrijven van 'Concept Notes' en projectvoorstellen. Als we dan op 3 juli terug komen kunnen we met een beetje geluk geld gaan verdienen. Maar je weet het nooit, alles duurt altijd langer dan je denkt hier.

Opnieuw verhuisd

De afgelopen twee maanden zaten we in de buitenwijk Kibagabaga met drie meiden van in de

Afscheid van Mum & Dad

twintig, begin dertig. Dat was even wennen, maar uiteindelijk konden we het goed vinden met elkaar. Na een tijdje noemden ze ons zelfs "Mum & Dad". We kregen bericht dat de jongen van wie we onze kamer huurden terug zou komen. Dus moesten we weer op huizenjacht. Uiteindelijk hebben we gekozen voor een Bed & Breakfast in een heel ander deel van de stad. We wonen nu op de bodem van een klein groen dal met heel steile wanden midden in Kigali. Boven over de ruggen razen de auto's en staan de dure huizen aan weerskanten van de weg. Beneden in de dalen heerst rurale armoede: lemen huisjes, één watertappunt voor het hele dorp, vage groentetuintjes, een paar geiten.  Langs het beroerde zandpad, waar je nauwelijks met de auto kan komen, staan een paar duurdere huizen, veilig opgeborgen achter dikke muren. In één ervan wonen wij nu.

Achter die blauwe poort wonen wij nu voor een maand: boven razen de auto's, beneden rurale armoede

Een jonge sympathieke Belg verhuurt zijn kamers ook per maand. Het terras is geweldig. We hebben in de prachtige tuin vol avocadobomen onder een afdak een prima buitenkantoor ingericht. Beslist een vooruitgang!  Anderzijds is het wel even wennen om elke nacht met andere mensen een badkamer zonder waterdruk te moeten delen en ook de overgang van een vrouwen huishouding naar een mannenhuishouding helpt niet om een schoon gevoel te krijgen.  Gerry is een strijd tegen stinkende lapjes in de keuken begonnen en spreekt de 3 mannelijke huishoudhulpen vermanend toe.

Samen

Hebben wij het goed samen? Ja, we hebben het geweldig samen! We zijn in deze periode vooral  ontzettend véél samen. We wonen dicht op elkaar, zijn we voor ons werk bijna altijd samen op pad of zitten tegenover elkaar achter de computer. Al die nieuwe indrukken moeten we verwerken. Dat doen we door te praten onder het wandelen en gedurende de maaltijden. Is het bedtijd? Dan stappen we samen in bed. Eigenlijk opereren we tot nu toe hier als een soort tijdelijke Siamese tweeling. 

Siamese tweeling 

Het is heel intiem om zó volkomen samen op te trekken, mij volkomen in dienst te stellen van het gezamenlijke organisme dat wij als man-vrouw-businesspartners zijn. En het is geweldig om te merken dat dit in dienst stellen, dit oplossen in een grotere identiteit, niet leidt tot gevoelens van tekort gedaan worden, wrok en irritatie, maar juist tot vertrouwen, verdieping en creativiteit. Ik kan geen ander mens bedenken dan Gerry met wie ik zou kunnen doen wat wij nu doen samen. 

Toch kan ik soms ook al weer verlangend uitkijken naar de fase hierna, in alchemistische termen het Coagula, waarin we allebei in het door ons samen gecreëerde veld  een eigen plek innemen en maximaal uitkristalliseren als uniek individu met een persoonlijke vormgevende kracht en bijdrage aan het grotere geheel. Door het leven gaan als Siamese tweeling is even leuk, maar het moet niet te lang duren! J

Weten jullie nu hoe het met me gaat?

Lieve groet,

Jan Willem